Feministička umetnost: slamarstvo
Feministička umetnost je pokret koji je iznikao iz potrebe da se istakne uloga žena u umetnosti i društvu uopšte. Ona je težila da razotkrije i izazove patrijarhalne norme i nejednakosti koje su žene trpele kroz istoriju. U okviru feminističke umetnosti, jedan od značajnih aspekata je bio odnos prema ručnom radu kao umetničkom izrazu. U ovom esej, istražićemo kako se feministička umetnost povezuje sa rukotvorinama poput veza i slamarstva, analizirajući radove poznatih umetnica i feminističkih teoretičarki.
Razvoj feminističke umetnosti i rukotvorina
Feministička umetnost se javlja tokom drugog talasa feminizma, krajem 1960-ih i tokom 1970-ih godina. U tom periodu, žene su prepoznale da su tradicionalno ručni radovi, poput veza, šivenja ili tkanja, bili marginalizovani i degradirani kao manje vredni u odnosu na „visoku umetnost“ koju su dominirali muškarci. Feminističke umetnice su odlučile da preokrenu ove percepcije i da pokažu kako rukotvorine mogu biti moćan izraz feminizma.
Jedna od najznačajnijih figura u feminističkoj umetnosti je Judy Chicago. Njen rad „The Dinner Party“ (1974-1979) je monumentalna instalacija koja prikazuje 39 trpeza, koje predstavljaju različite istorijske žene. Svaka trpeza je ukrašena vezom i drugim rukotvorinama koje simbolizuju žensku kreativnost i rad. Ova instalacija je postala ikonično delo feminističke umetnosti, jer je istovremeno prikazivala istorijski značaj žena i afirmisala rukotvorine kao legitimni umetnički izraz.
Feminizam u slamarstvu
Još jedna umetnica koja je istakla značaj rukotvorina u feminističkoj umetnosti je Miriam Schapiro. Ona je razvila koncept „femmage“ – kombinaciju „ženske“ i „kolaža“. Kroz femmage, Schapiro je koristila različite tehnike rukotvorina, poput veza i heklanja, kako bi istakla ženski rad i stvorila nove vizuelne jezike koji su bili specifični za žensku perspektivu.
Feminističke teoretičarke takođe su pružile važne uvide o odnosu između rukotvorina i feminističke umetnosti. Sandra M. Gilbert i Susan Gubar u svom klasičnom delu „The Madwoman in the Attic: The Woman Writer and the Nineteenth-Century Literary Imagination“ ističu kako su rukotvorine, posebno vez, bile vezane za ženski rad i kreativnost. One argumentuju da su žene koristile rukotvorine kao način izražavanja svojih životnih iskustava i pružanja otpora patrijarhalnim strukturama.
U feminističkoj teoriji postoji i pojam „ženskog rada“ (eng. „women’s work“), koji se odnosi na neplaćene i marginalizovane oblike rada koje su žene tradicionalno obavljale, kao što su domaćinstvo, briga o deci i rukotvorine. Ovaj pojam je izazvao mnoge rasprave o vrednovanju i političkoj prirodi rukotvorina u feminističkoj umetnosti.
Feministička umetnost koristi rukotvorine kao sredstvo da izrazi ženske perspektive, iskustva i borbe za oslobađanje od patrijarhalnih normi. Kroz ručne radove, umetnice su pružile vizuelne prikaze ženskog tela, ženske intimnosti i ženskog rada. One su koristile rukotvorine kao način da demistifikuju stereotipe o ženskom radu i da istaknu njegovu važnost i kreativnu snagu.
Feministička umetnost je povezana sa ženskim radom kao umetničkim izrazom
Feministička umetnost i rukotvorine su tesno povezane u borbi za žensku emancipaciju i afirmaciju ženskog rada kao legitimnog umetničkog izraza. Kroz radove umetnica poput Judy Chicago i Miriam Schapiro, kao i kroz teorijska razmatranja feminističkih teoretičarki, ručni rad je dobio značajno mesto u umetničkom pejzažu. Rukotvorine su postale sredstvo za izražavanje ženske kreativnosti, otpora patrijarhalnim normama i preispitivanje vrednosti umetnosti. Feministička umetnost je otvorila prostor za priznavanje rukotvorina kao relevantnog umetničkog izraza i afirmisala ženski rad kao važan deo kulturnog nasleđa.